Zobowiązanie na potrzeby rodziny

Solidarna odpowiedzialność małżonków

Pomówmy dzisiaj o odpowiedzialności solidarnej małżonków.

Wyjątkowo, w artykule tym nie będę poruszała tematu odpowiedzialności solidarnej małżonków za wspólnie zaciągnięty kredyt – wtedy odpowiedzialność taka jest nieunikniona.

Skupię się dzisiaj na sytuacji, kiedy zobowiązanie zostaje zaciągnięte przez jednego z małżonków, a celem tego jest zaspokojenie potrzeb rodziny.

Kwestia zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny jest uregulowana prawnie.

Odpowiedzialność za zobowiązanie – co mówią przepisy?

Kodeks rodzinny i opiekuńczy mówi, że oboje małżonkowie są odpowiedzialni solidarnie za zobowiązania zaciągnięte przez jednego z nich w sprawach wynikających z zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny.

Jako, że sformułowanie „zwykłe potrzeby rodziny” jest niekonkretne, przepisy pozwalają również na to, aby sąd z ważnych powodów na żądanie jednego z małżonków postanowił, że za konkretne zobowiązanie odpowiedzialny jest tylko ten małżonek, który je zaciągnął (wynikać to będzie z charakteru tego zobowiązania).

Odpowiedzialność za zobowiązanie – co mówią sądy?

Przyjmuje się, że ta solidarna odpowiedzialność dotyczy wyłącznie normalnych, codziennych zobowiązań – podejmowanych bez potrzeby specjalnych decyzji.

Co do zasady wiąże się więc z zobowiązaniami związanymi z kosztami utrzymania rodziny. Należą do nich w szczególności zobowiązania z tytułu kosztów utrzymania lokalu lub domu, w którym rodzina zaspokaja swoje potrzeby mieszkaniowe.

Przykładowo Sąd Najwyższy w jednym ze swoich orzeczeń (II CR 633/54) wskazał, że zobowiązania wynikające z zawartej przez jednego z małżonków umowy najmu lokalu mieszkalnego, przeznaczonego na zamieszkanie małżonków, są zobowiązaniami zaciągniętymi przez jednego z małżonków w zwykłych sprawach rodziny.

Kiedy odpowiedzialność za zobowiązanie nie jest solidarna?

Zupełnie niedawno toczyła się sprawa, której stan faktyczny kształtował się w ten sposób, że małżonek zakupił części do maszyn rolniczych, przy czym nie uiścił należności wynikających z faktury.

Spółka, która części te sprzedawała wystosowała więc pozew o zapłatę w wysokości kilkuset tysięcy złotych. Następnie w trakcie postępowania spółka wniosła o wezwanie do udziału w sprawie żony pozwanego domagając się zapłaty również od niej jako solidarnie zobowiązanej.

W tym miejscu zastanów się, czy zakupienie części do maszyn rolniczych może zostać potraktowane jako zaspokajanie zwykłych potrzeb rodziny, o których mowa w przepisie który to przytoczyłam powyżej.

Otóż Sąd Apelacyjny w tej sprawie wskazał, że powyższy artykuł kodeksu rodzinnego i opiekuńczego stanowi o odpowiedzialności solidarnej obu małżonków jedynie za zobowiązania zaciągnięte przez jednego z nich w sprawach wynikających z zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny, a nie za wszelkie zobowiązania zaciągnięte przez jednego z nich.

Dalej Sąd uznał, że zakup maszyn rolniczych na kwotę niemal trzystu tysięcy złotych nie stanowił zobowiązania zaciągniętego w sprawach wynikających z zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny.

To z kolei oznacza, że żona dłużnika nie mogła zostać pozwana o zapłatę należności.

Sąd twierdzi także, że współmałżonek nie ponosi odpowiedzialności solidarnej za zobowiązania wynikające z prowadzonej przez jednego z małżonków działalności gospodarczej, choćby rodzina korzystała pośrednio z dochodu zaciągniętego zobowiązania (wyrok SA w Gdańsku z 20.02.15r. V ACa 831/14).

Odpowiedzialność solidarna za zobowiązanie – co musisz zapamiętać?

Odpowiedzialność solidarna za zobowiązania zaciągnięte przez małżonka w związku z zaspokajaniem zwykłych potrzeb rodziny to w pewnym sensie wzmocnienie pozycji wierzyciela.

Dlaczego? A no dlatego, że w przypadku gdy jeden z małżonków zaciągnie zobowiązanie na takie zwykłe potrzeby, przykładowo związane z lokalem mieszkalnym, w którym mieszka wraz z małżonkiem to wierzyciel ma otwartą drogę do żądania zapłaty również od drugiego małżonka.

Problem stanowi tylko i wyłącznie zdefiniowanie sformułowania zwykłych potrzeb rodziny, które powinno być rozstrzygane indywidualnie względem każdej konkretnej sytuacji.

Nie wszystkie zobowiązania zaciągnięte przez małżonka będą więc zobowiązaniami, o których mowa w analizowanym przepisie kodeksu rodzinnego i opiekuńczego czyli zobowiązaniami na zaspokajanie zwykłych potrzeb rodziny.

Zobowiązanie nie ma na celu zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny – co w tej sytuacji?

W takim przypadku przychodzi z pomocą część przepisu związana z możliwością żądania przez małżonka, który zobowiązania nie zaciągał, aby sąd postanowił, że za to konkretne zobowiązanie odpowiedzialny jest tylko ten małżonek, który je zaciągnął.

Podziękowania dla:

Photo by Irina Murza on Unsplash